Reportaż: Jak poradzić sobie z fake news?

Rozmawiamy ze Stefanem Korzebem, licealistą z Warszawy. Razem ze znajomymi postanowił stworzyć reportaż o problemie nieprawdziwych informacji w mediach. Projekt był współtworzony przy współpracy z ośrodkiem Opus Dei dla młodzieży.

Redakcja: Jak reagujesz na fake newsy?

Stefan Korzeb: Problem fake newsów dotyczy mnie bezpośrednio. Jestem aktywnym użytkownikiem internetu i niejednokrotnie spotkałem się z tego typu treściami. Często wyglądały całkiem wiarygodnie. Pamiętam, że na początku pandemii COVID-19 przez fake news o rzekomej możliwości „zamknięcia Warszawy” moja rodzina wyjechała na wieś. I tak mieliśmy to w planach, ale dezinformacja spowodowała, że wyjechaliśmy znacznie wcześniej.

Nagranie wywiadu

Redakcja: Dlaczego podjąłeś ten temat?

Temat dezinformacji w przestrzeni publicznej uważam za niezwykle aktualny, ciekawy i wielowątkowy. To idealny materiał na film. Pomyślałem, że film edukacyjny na ten temat byłby bardzo wartościowy i pożyteczny społecznie. W trakcie realizacji pojawił się także film „The Social Dilemma”, który dodatkowo naświetlił mechanizmy działania mediów społecznościowych i psychologii internetu.

ponad 80% osób, które udostępniają fake newsy
nie są tego świadome
i generalnie cenią prawdę.

Redakcja: Czego nauczyłeś się od swoich rozmówców? Wasz zespół rozmawiał z dziennikarzem, socjologiem i ekspertem ds. internetu. Czy ich opinie były zbieżne?

W trakcie produkcji naszego filmu wiele nauczyli nas nasi rozmówcy. To nie tylko inspirujący profesjonaliści, ale i eksperci w dziedzinach związanych z tematem komunikacji. Wielka szkoda, że spośród wielu godzin materiału musieliśmy wybrać tylko najlepsze fragmenty, co nie było proste.

Nagranie wywiadu

Zauważyliśmy też, że znakomita cześć przekazu naszych rozmówców jest zbieżna z badaniami, na których się opieraliśmy. Również sami rozmówcy zgadzają się ze sobą. Mówią jednym głosem o przyczynach dezinformacji i o zagrożeniach z nią związanych. To świadczy o ich wiarygodności.

Redakcja: Co możemy zrobić jako widzowie, czytelnicy czy użytkownicy internetu? Znasz jakieś porady?

Bardzo skutecznym sposobem przeciwdziałania jest zwyczajna ostrożność i świadomość. Według badań MIT (Massachusetts Institute of Technology) ponad 80% osób, które udostępniają fake newsy nie są tego świadome i generalnie cenią prawdę. Często więc wystarczy trochę opowiedzieć danej osobie o problemie fake newsów, by przestała udostępniać informacje o wątpliwej wiarygodności. Dlatego tak ważne są materiały edukacyjne, jak nasz film.

korzystanie z wielu źródeł informacji pozwala szerzej spojrzeć na dany temat
i zapobiec zamknięciu się
w tzw. bańce informacyjnej.

Aby skutecznie chronić się przed fake newsami, powinno się też analizować źródła treści, z którymi mamy do czynienia w internecie. Poza tym korzystanie z wielu źródeł informacji pozwala szerzej spojrzeć na dany temat i zapobiec zamknięciu się w tzw. bańce informacyjnej. Warto zawsze też zastanawiać się nad motywacją autorów danej wiadomości. Można również korzystać z usług portali fakt-checking’owych.

Produkcja naszego filmu wiązała się niejednokrotnie z intensywną pracą. Zależało nam, by informacje przekazywane naszym widzom były rzetelne. Nie mogliśmy pozwolić sobie na cień fałszu w filmie o fake newsach.

Stefan Korzeb

Redakcja: Jak wyglądało samo przygotowanie reportażu? Kogo zaangażowałeś?

W ten film zaangażowało się wiele wspaniałych osób. Pomagali mi ludzie przychodzący do ośrodka formacyjnego Opus Dei. Zaangażowałem również swoich znajomych.

Przy preprodukcji bardzo udzielali się Karol Astrachancew i Tymoteusz Dyjeciński. W trakcie zdjęć nieoceniona była pomoc Klaudii Rajchert - naszej charakteryzatorki oraz stojącego za kamerą Andrzeja Ziębińskiego, który był odpowiedzialny także za montaż.

Wywiady przeprowadzali Erwin Rabarijoely oraz Tymoteusz Dyjeciński, natomiast Michał Mazurkiewicz pomógł w promocji filmu. Praca z tym zespołem była czystą przyjemnością. Poświęciliśmy na to ponad rok przygotowań, ale warto było.

Obecnie pracuję nad innymi, mniejszymi projektami filmowymi. Jednym z nich jest spot promocyjny młodzieżowego festiwalu kulturalnego „Kultura Nieponura”. Mam też pomysł na następny reportaż, ale nie chcę jeszcze zbyt wiele zdradzać. Ważna jest też dla mnie nauka w moim liceum i moje obowiązki domowe. Mam głęboką świadomość, że nie wolno mi tego zaniedbywać.

Zobacz stronę filmu na Facebook: LINK